Trüf Mantarı

Yer mantarları yani Trüf; toplanması ve tüketimi çok eski tarihlere dayanan funguslardır. M.Ö. 1600'lere ait yazılı kaynaklar, bunları mantar olarak değil, fakat topraktan gelen bilinmeyen uzuvlar olarak tarif etmektedir. Theophrastus (M. Ö. 372 - 287) yer mantarını, sonbahar yağmurlarında oluşan köksüz bitkiler olarak tanımlamıştır. Bunun yanında bazı araştırıcılar yer mantarını, granüler yapılardan oluşan bir bitki olduğunu ileri sürerek, uzun yıllar bu fikri savunmuşlardır. 

Genel değerlendirmelere göre, alışılmışın dışında kendine özgü bir organizmaya sahip olan ve fakir çevre şartlarından izole edilebilen yer mantarlarının yapısı ekolojik çalışmalara göre değerlendirildiğinde, en önemli rolün iklim şartları olduğu belirlenmiştir. Ancak, bu konuda halâ bir çok hususun açıklığa kavuşturulamamış olması dikkati çekmektedir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (F.A.O) ile Orman Genel Müdürlüğü liderliğinde yürütülen çalışmalara göre, 

Isparta Karaman ve Konya'da Terfezia boudieri, 

Bilecik ve Seben / Bolu da Tuber nitidum, 

Mudurnu / Bolu ve Antalya'da Tuber aestivum, 

Çameli / Denizli'de Tuber borchii'nin varlığı tespit edilmiştir. Bu sebeple, üreticilere yönelik Trüf yetiştiriciliği için gerekli genel bilgileri sizlere veriyorum. 

Sınıflandırması

Yer mantarları, askomisetik mantarlardır yani sporları, askus içerisinde bulunmaktadır. Tuberaceae familyasına dahil olup Tuber cinsini oluşturmaktadırlar. 

Araştırıcılara göre, Mikoriza'nın morfoloji ve ornamentasyonu kadar

Muhtelif yer mantarı türlerine uygun ekolojik şartların da gözönüne alınması gerekli görülmektedir. Trüf cinsine dahil 30 türden fazla "hypogeous" mantar mevcutmuş, çoğunluğu birbirlerine yakın

bir alan içinde bulunmaktadırlar. Burada daha ziyade Tuber melanosporum olarak adlandırılan siyah peridium'lu ve birbirine yaklaşmayan damarlı gleba'ya sahip yer mantarları üzerinde daha fazla duracağım. 

İtalya'da çeşitli ekolojik şartlar altında hasat edilen ve henüz kültüre alınamamış sporlu, düz ve beyaz bir yer mantarı olan Tuber magnatum yaygın olmamakla birlikte ondan daha büyük öneme sahiptir. 

Avrupa Pazarının Aranan Mantar Türü İçin Türkiye’de Trüf Ormanları Kurulabilir

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, dünya gıda ve kozmetik pazarlarında 2 bin avroya kadar alıcı bulan trüf mantarının ülke ekonomisine kazandırılması için Trüf Ormanı Eylem Planı bile hazırladı.

Toprak altında yetiştiği için ülkemizde pek fazla tanınmayan trüf mantarını ülke ekonomisine kazandırmak için Orman Genel Müdürlüğü’nün Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi ile beraber yürüttüğü çalışmalar sonucunda, 2014 ile 2018 yılları arasında uygulanacak Trüf Ormanı Eylem Planı hazırlandı.

Gen Maksatlı Bahçelerden Tohum Elde Edilecek

Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, tabii trüf mantarı alanlarının tespit edilerek “Doğal Trüf mantar Ormanı”na dönüştürüleceğini, uygun  olan orman içi alanlarda da “Suni Trüf mantarı Ormanları” tesis etme çalışmalarına başlandı.

Bu konuda 16 ilde uygulanacak eylem planı doğrultusunda 238 hektar alanda yapay trüf mantarı ormanı oluşturulmaya çalışılacağını açıklayacan Prof. Dr. Veysel Eroğlu, Trüf mantarı Eylem planı çerçevesinde  ülkemizde 17 gen maksatlı Trüf yetiştirme bahçesi oluşturulacak. Bu gen maksatlı oluşturulacak bahçelerden elde edilen Trüf mantarı tohumları ile bu mantar çeşidinin daha yaygın hale getirilmesi sağlanacak. Ayrıca 2 milyon 416 bin lira yatırım sermayesine sahip eylem planı çerçevesinde, 3 bin 480 kişiye trüf mantarı yetiştiriciliği konusunda eğitimler verileceğinin müjdesini de verdi. 

Eylem planının hayata geçirilmesi ile birlikte Ülkemizde tabii olarak yetişen trüf türlerinin tespit edilerek coğrafik dağılımı ve haritalamasının yapılacağını da belirten  Prof. Dr. Eroğlu,  “Halkımıza Trüf mantarı toplayıcılığı kursu verilerek trüf mantarlarının rastgele toplanmasının önüne geçilerek bu biyolojik zenginliği korumaya çalışacağız” dedi.

Kırsal Kesimlere İstihdam İmkanı

Trüf mantarı eylem Planı’nın hayata geçirilmesi ile Odun Dışı Orman Ürünü olarak tabii trüf türlerinin toplanmasıyla beraber trüf pazarının oluşması, teşviki ve özel ağaçlandırmanın arttırılması ile kırsal kesimde yaşayan vatandaşlarımıza yeni istihdam sağlanabilecek ve yeni gelir kapıları oluşturulabilecek. 

Ülkemizin önemli biyolojik zenginliğinden biri olan trüf mantarı türlerinin toplanması sırasında yapılacak hatalar azaltılarak tabiatın dengesinin ve biyolojik çeşitliliğin korunması sağlanacak.

Trüf İhtiyacı İç Kaynaklardan Sağlanacak

Trüf Mantarcı eylem planıyla Türkiye’de doğal olarak yetişen trüf mantarlarının tanıtılarak, ülkemiz mutfak kültürüne girmesi sağlanacak. Yurt dışından ithal edilen bu mantar çeşidinin Türkiye'den temin edilmesi ile ülke ekonomisine fayda sağlanacak. Ayrıca bu eylem planıyla ekoturizme de katkı sağlana bilir. 

Bazı Türleri 2 Bin Avroya Alıcı Buluyor

Ülkemizin doğal yer altı hazinelerinden olan trüf mantarı,  kokusu ve benzersiz aromasından dolayı çok eski zamanlardan beri mutfak kültürlerinde ayrıcalıklı bir yere sahip ve önemli bir yer tutuyor.  Parfümeri sanayinde çok büyük bir öneme sahiptir. Dünyada tabii orman alanlarından toplanan trüf mantar miktarı her geçen gün azalmasına rağmen taleb her geçen gün artmasından dolayı trüf mantar fiyatları da oldukça yüksek. 

Toprak altında yetişen ve ülkemizde neredeyse hiç tanınmayan, Avrupa ve Amerika gibi zengin ülkelerde ve bütün dünyada gıdadan kozmetiğe kadar geniş bir ürün yelpazesinde kullanılan trüf mantarının kilogramı, Avrupa’da 2 bin Avroya kadar alıcı buluyor.